CÂY
ĐƠN ĐỎ
Còn gọi là Bồng trang đỏ,
Tên khoa học Ixora coccinea L.
Thuộc họ Cà phê Rubiaceae.
A. Mô tả cây
Cây
nhỏ, thân cành nhân, cao 0,6-1m. Lá mọc phồng lên còn phía bụng thì hõm vào đối,
không cuống hay gắn như không cuống phiến lá hình bầu dục, hai đầu nhọn, dài
5-10cm, rộng 3-5cm. Mặt trên xanh bóng. Hoa nhỏ, đãi,màu đỏ, mọc thành xim dày
đặc ở đấu cành.Quả màu đỏ tím, cao 5-6cm, rộng 6-7mm. Mỗi 6 có 1 hạt, cao
4-5mm, rộng 3-4mm, phía lưng.
B. Phân bố, thu hải và chế biến
Cây
mọc hoang ở những vùng đổi trọc, dãi nắng. Nhiều nơi nhất là đình chùa hay trống
làm cảnh. Đừng nhầm cây mẫu đơn này hay đơn độ với cây mẫu đơn Pacomia
suffruticosa (cho vị màu đơm bì, xem vị này).Người ta đào lấy rễ gần như thu hải
quanh năm, rửa sạch, thái mỏng phơi hay sấy khô làm thuốc. Còn có nơi dùng hoa
phơi hay sấy khô làm thuốc.
C. Thành phần hóa học
Chưa thấy tài liệu nghiên cứu.
D. Công dụng và liều dùng
Rễ đơn đó được nhân dân
dùng làm thuốc lợitiểu, dùng trong những trường hợp đái đục, còn dùng chữa cảm
sốt, đau nhức và chữa lỵ. Dũng mỗi ngày 10-15g dưới dạng thuốc sắc hay ngầm rượu.
Hoa cũng được dùng chữa lỵ dưới dạng thuốc sắc.
Chú
thích: Bên cạnh cây đơn đỏ, nhân dân còn trống cậy đơn trắng hay bóng trang trắng,
mẫu đơn trắng có tên khoa học Ixora nigricans R. Br.thuộc cũng họ Cũng được trống
làm cảnh và một số nơi dùng làm thuốc cùng một công dụng với đơn đỏ, nhưng đơn
đỏ có với tác dụng mạnh hơn. ( Theo sách “những cây thuốc việt nam của” giáo sư
Đỗ Tất Lợi).
Theo
y học đông y lá đơn đỏ có vị đắng và chát, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt,
giải độc, giảm đau, lợi tiểu. Trong nhân ta vẫn thường dùng chữa các bệnh Mề day, mụn nhọt mẩn ngữa
do phong nhiệt( Do ăn uống nhiều bia
rươu, ăn thức béo và cay nóng như chiên xào bệnh hay phát ở mùa hạ).
Một
số bài thuốc điều trị bệnh từ cây đơn lá đỏ như sau:
Cây
đơn lá đỏ trị mề đay, mẫn ngứa, dị ứng, mụn nhọt: Sử dụng 8 – 12 gam lá cây đơn
đỏ khô đem sắc, chia uống 3 lần trong ngày, uống sau mỗi bữa ăn cho đến khi triệu
chứng thuyên giảm và biến mất.
+
Trẻ em bị ngứa hay mề đay cấp do ăn nhiều bim bim, xúc xích, các đồ chiên xào .
Lấy khoảng Sử dụng 8 – 12 gam lá cây đơn đỏ khô đem sắc, chia uống 3 lần trong
ngày, mỗi lần 15ml uống 3 đến 5 ngày. Lá tươi đun nước tắm cho trẻ.
+
Cây đơn lá đỏ trị zona và mẫn ngứa. Sử dụng 35 gam lá đơn đỏ sao vàng rồi sắc uống
trong ngày, khoảng một tuần.
Kiêng kỵ
+ Phụ nữ có thai không được dùng.
+ Những người âm hư không được
dùng
+ Vì có tính chất thanh nhiệt lợi tiểu nên phải rất thận trọng những
người có chức năng thận yếu vì đã yếu lại uống thuốc lợi tiểu bắt thận làm việc
nhiều lên nên đẫn đến suy thận. Cho nên khi sửa dụng cây thuốc cần tham khảo
các Bác sỹ Đông Y có nhiều kinh nghiệm.
0 Comments: